تأثیر رژیم غذایی کم کربوهیدرات بر سلامت

مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب: 4 دقیقه 

از زمان انتشار اولین کتاب در مورد رژیم غذایی کم کربوهیدرات توسط دکتر رابرت آتکینز در سال 1972، محدودیت کربوهیدرات به روش مناسبی برای کاهش وزن تبدیل‌شده است. در آن روزها، افرادی که وزن خود را کاهش می‌‌دادند این ترس را داشتند که علی‌‌رغم بهبود سلامتی، ممکن است چربی ـ به‌ویژه چربی‌‌های اشباع ـ منجر به حمله قلبی شوند. افراد وزن خود را کاهش می‌‌دادند و با این اقدام به‌جای دستیابی به تناسب‌‌اندام، اندام خود را بدتر می‌‌کردند. خوشبختانه، در سال‌‌های اخیر تحقیقات متعددی انجام‌شده‌اند که نشان می‌‌دهند رژیم‌‌های غذایی کم کربوهیدرات نه‌تنها برای سلامت قلبی عروقی مضر نیستند، بلکه تأثیرات مثبت متعددی دارند. مشخص نبود که آیا سلامت قلبی عروقی به دلیل کاهش وزن یا محدودیت کربوهیدرات است. مطالعه‌‌ای جدید در دانشگاه اوهایو نشان داد که محدودیت کربوهیدرات بدون کاهش وزن نیز منجر به بهبود شاخص‌‌های قلبی‌‌ عروقی می‌‌شود.

در این مطالعه 16 فرد چاق با سندرم متابولیک شرکت داشتند. آن‌ها به مدت چهار هفته از رژیم غذایی کم کربوهیدرات، کربوهیدرات متوسط و سرشار از کربوهیدرات استفاده کرده و بعد از هر دوره دو هفته استراحت داشتند که در آن مدت از رژیم غذایی عادی خود استفاده می‌‌کردند. فاکتور کلیدی در این مطالعه این بود که در هر سه رژیم غذایی، میزان کالری یکسان بود و عدم کاهش وزن آن‌ها موردبررسی قرار می‌‌گرفت.

پروتئین موجود در تمام رژیم‌‌های غذایی یکسان بود و رژیم‌‌ها فقط ازنظر کربوهیدرات و چربی با یکدیگر تفاوت داشتند:

بعد از 4 هفته استفاده از رژیم غذایی کم کربوهیدرات، بیش از نیمی از شرکت‌‌کنندگان (9 از 16) دیگر سندرم متابولیک نداشتند، این در حالی بود که در گروه دوم 3 نفر و در گروه سوم فقط 1 نفر بعد از استفاده از این رژیم غذایی سندرم متابولیک نداشتند. تفاوت قابل‌توجهی در مورد فشارخون یا انسولین ناشتا وجود نداشت، اما میزان گلوکز در رژیم غذایی کم کربوهیدرات پایین‌‌تر بود. در طی این رژیم‌‌های غذایی، وزن، درصد چربی بدن و دور کمر تفاوت قابل‌‌توجهی نداشت، اما تغییرات مثبتی درزمینهٔ شاخص‌‌های سندرم متابولیک و ریسک قلبی عروقی بعد از رژیم غذایی کم کربوهیدرات وجود داشت که ازجمله آن‌ها می‌‌توان به تغییر از ذرات LDL کوچک به ذرات بزرگ، کاهش تری‌‌گلیسریدها و افزایش HDL-C اشاره کرد. دو رژیم دیگر نیز تغییرات مثبتی داشتند، اما شدت تغییرات به میزان رژیم غذایی کم کربوهیدرات نبود. این امر در مورد انسولین ناشتا و HOMA-IR نیز صدق می‌‌کند: تمام رژیم‌‌ها منجر به بهبود این دو مورد شدند، اما رژیم غذایی کم کربوهیدرات تأثیر بیشتری بر آن‌ها داشت (شایان‌ذکر است که انسولین ناشتا تفاوت چندانی در طی استفاده از رژیم‌‌های غذایی نداشت).

این مطالعه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا نشان می‌‌دهد که سلامت متابولیک را می‌‌توان بدون کاهش وزن نیز بهبود بخشید. این نتایج پیش‌تر نیز مشاهده‌شده بودند، اما بررسی‌‌های اخیر منجر به اطمینان هرچه بیشتر کارشناسان بهداشت و تغذیه گردیدند.

پیش‌تر چاقی عامل اصلی دیابت نوع II، سندرم متابولیک، کبد چرب بدون الکل، فشارخون بالا، نقرس، PCOS و … قلمداد می‌‌شد، اما باید توجه داشته باشیم که این موارد در افرادی با وزن‌‌های مختلف می‌‌توانند رخ دهند. این مشکلات به وزن بدن یا چربی بدن ارتباطی ندارند، بلکه صرفاً به متابولیسم و حساسیت کربوهیدرات مربوط هستند. محققان دانشگاه اوهایو نوشتند: “چاقی اغلب به‌عنوان عاملی کلیدی در پاتوفیزیولوژی مورد تأکید قرار می‌گیرد، اما این در حالی است که MetS یک فنوتیپ عدم تحمل کربوهیدرات است و حالتی پاتولوژیک برای عدم تحمل کربوهیدرات می‌‌باشد.”

جف ولک می‌‌گوید: “شکی نیست که افراد مبتلابه سندرم متابولیک و دیابت نوع II در رژیم‌‌های غذایی کم کربوهیدرات عملکرد بهتری نشان می‌‌دهند، اما وزن آن‌ها در طی این رژیم‌‌های غذایی کاهش می‌‌یابد و به نظر می‌‌رسد که این امر عامل بهبود وضعیت فرد است.”

اینکه رژیم‌‌های غذایی کم کربوهیدرات چندین جنبه سلامتی را مستقل از کاهش وزن بهبود می‌‌بخشند، موضوع تعجب‌‌برانگیزی نیست. افراد به دلایل مختلف از رژیم کم کربوهیدرات یا کتوژنی استفاده می‌‌کنند. افراد به‌منظور کاهش میگرن، صرع و سایر اختلالات نورولوژیک کربوهیدرات را کاهش می‌‌دهند و حتی ورزشکاران لاغر نیز از رژیم غذایی کم کربوهیدرات برای تقویت عملکرد ورزشی ازجمله ثبت رکورد استفاده می‌‌کنند.

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، سندرم متابولیک و بیماری کاردیومتابولیک در افراد با وزن‌‌های مختلف رخ می‌‌دهند و این بیماری‌‌ها صرفاً به چاقی مربوط نیستند. تحقیقات عبارت “آستانه چربی فردی” را برای شرح پدیده دیابت نوع II در افراد با وزن عادی ایجاد کرده‌‌اند. افرادی که از مشکلاتی نظیر فشارخون بالا، دیس لیپیدمی یا افزایش گلوکز بالای خون رنج می‌‌برند، صرف‌‌نظر از وزن، کاهش مصرف کربوهیدرات‌‌ها استراتژی مؤثری برای بهبود بیماری‌‌ها می‌‌باشد.

به نظر می‌‌رسد یافته‌‌های دکتر آتکین صحت دارند. کارشناسان سلامت و تغذیه اعلام دارند که محدودیت کربوهیدرات منجر به مدیریت هر چه بهتر گلوکز خون می‌‌گردد. انجمن دیابت آمریکا نیز اعلام کرده است که کاهش مصرف کربوهیدرات توسط افراد مبتلابه دیابت منجر به کاهش گلیسمی شده و می‌‌توان با تغییر عادت‌‌های رژیمی از برخی مشکلات جلوگیری کرد. مصرف کربوهیدرات کم تنها استراتژی برای بهبود سلامت متابولیک نیست، اما می‌‌توان از آن به‌عنوان تغذیه‌درمانی از آن استفاده نمود.

تالیف:

تن‌ورز (اقتباس از مقاله‌ای از سایت strengthsensei.com)