مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب: 4 دقیقه
روانشناسی ورزش به دو عامل ذهن و جسم به‌عنوان عوامل اصلی موفقیت ورزشکاران تأکید دارد.
در طول سالیان اخیر تعداد دانشجویان و دانش‌آموزانی که تمایل به انتخاب رشته روانشناسی ورزشی دارند و در این زمینه با من گفت‌و‌گو می‌کنند، افزایش پیداکرده است. دانش‌آموزان می‌دانند که جامعه ما تا چه اندازه ورزش را دوست دارد. متأسفانه یا خوشبختانه، این میزان علاقه به ورزش به این معنی است که نیاز بیشتری به روان‌شناسان در جامعه وجود دارد تا بتوانند به افرادی که به هر نحوی با ورزش درگیر هستند، کمک کنند.
با در نظر داشتن مطلب فوق، شما باید در همین ابتدا متوجه شده باشید که روانشناسی ورزشی در حقیقت یک علم بین‌رشته‌ای به‌حساب می‌آید. این رشته، علاوه بر روانشناسی، ارتباط تنگاتنگی با دیگر رشته‌ها نظیر بیومکانیک، فیزیولوژی و حرکت‌شناسی دارد. اگر به دنبال یک تعریف باشیم، می‌توانیم بر اساس بخش ۴۷ انجمن روانشناسی آمریکا (جامعه ورزش، ورزش و روانشناسی عملکرد) تعریف زیر را ارائه نماییم:
روانشناسی ورزش به تعاملات بین روانشناسی و کارایی و عملکرد ورزشی اشاره دارد که شامل مواردی همچون جنبه‌های روانی عملکرد ورزشی مطلوب، مراقبت روانی و سلامت ورزشکاران، مربیان، و سازمان‌های ورزشی، ارتباط بین عملکرد فیزیکی و روانی افراد می‌شود.
بر اساس تعریف فوق، روان‌شناسان ورزشی می‌توانند در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند. البته بیشتر تمرکز آن‌ها بر این موضوعات است که چه مواردی سبب افزایش انگیزه ورزشکاران می‌شود و اینکه چگونه ورزشکاران می‌توانند عملکرد خود را بهبود بخشند. این فعالیت‌ها می‌توانند حیطه گسترده‌ای را پوشش دهند، از مشاوره دادن به ورزشکارانی که ممکن است مشکلات اضطرابی آن‌ها مانع عملکرد مطلوبشان شود، گرفته تا آموزش ورزشکاران (به‌صورت انفرادی یا گروهی) بر اساس روش‌های ذهنی (نظیر تجسم، تمرکز، تمدد اعصاب و استراحت) برای کمک به ورزشکارانی که انواع آسیب‌دیدگی‌ها را در مسابقات تجربه می‌کنند. به‌بیان‌دیگر، یک روانشناس ورزشی از این دید به ورزش نگاه می‌کند که موفقیت در ورزش هم متکی به جسم و هم متکی به ذهن است. یک نکته مهم دیگر این است که روان‌شناسان ورزشی اغلب با ورزشکاران نخبه نظیر ورزشکاران حرفه‌ای و المپیکی فعالیت می‌کنند. بااین‌حال، روان‌شناسان ورزشی می‌توانند در همه سطوح و حتی برای مربیان و مدیران ورزشی هم کار کنند.
احتمالاً تمام مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، برای شما هم جالب به نظر برسد، اما سؤال اصلی که مطرح می‌شود، این است که چگونه شما به یک روانشناس ورزشی تبدیل می‌شوید؟ همه‌چیز از مدرک کارشناسی شروع می‌شود. این مدرک معمولاً باید در رشته روانشناسی اخذ شود. بااین‌حال، تعداد رو به افزایشی از دانشکده‌ها وجود دارند که رشته روانشناسی ورزشی را در مقطع کارشناسی ارائه می‌دهند (می‌توانید اطلاعات تکمیلی را با جستجو درزمینهٔ رشته روانشناسی ورزشی در دانشگاه‌های مختلف به دست آورید). در این رشته تحصیلی دروس روانشناسی با دروس تربیت‌بدنی و حرکت‌شناسی به‌صورت ترکیبی ارائه می‌شوند. درنهایت، اگر می‌خواهید به یک روانشناس ورزشی تبدیل شوید، می‌توانید با مدرک کارشناسی تربیت‌بدنی یا حرکت‌شناسی هم شروع کنید.
اگر بتوانید با مدرک خود به‌عنوان یک روانشناس ورزشی کار پیدا کنید، که خیلی خوب است، ولی پیدا کردن کار به این شیوه، چندان آسان نیست. اکثر افرادی که می‌خواهند شغلی تحت عنوان روانشناس ورزشی داشته باشند باید مدارج بالاتری کسب کنند. این مدارج بالاتر می‌تواند کسب مدرک کارشناسی ارشد و یا دکتری در رشته روانشناسی ورزشی باشد. البته ممکن است شما مدرک کارشناسی خود را در رشته بالینی یا مشاوره پزشکی کسب نمایید و سپس دوره‌های اضافی درزمینهٔ حرکت‌شناسی، فیزیولوژی، پزشکی ورزشی، تجارت و بازاریابی را پشت سر بگذارید. البته این موضوع را به یاد داشته باشید که اخذ مدرک کارشناسی ارشد می‌تواند ۲ الی ۳ سال به طول انجامد و اخذ مدرک دکترا ممکن است به ۶ سال زمان نیاز داشته باشد.
نکات مهم دیگری نیز وجود دارد که باید در مورد اخذ مدرک تحصیلی در رشته روانشناسی ورزشی و یا دیگر حوزه‌های مرتبط با روانشناسی به آن‌ها توجه کرد. اول اینکه، هر مقطع تحصیلی الزامات منحصربه‌فردی دارد. قبل از اینکه وارد این دوره‌ها شوید، مطمئن شوید که تمام شرایط را بررسی کردهاید و اشراف کاملی به برنامه آموزشی دارید. دوم اینکه، اگر شما برای اخذ مدرک دکترا برنامه‌ریزی کردهاید، احتمالاً لازم است که یک دوره کارآموزی یک‌ساله را سپری کنید که در طی آن دوره و در یک برنامه مدون، آموزش‌های بیشتری را پشت سر خواهید گذاشت. سوم اینکه، همواره به نفع شما است که در رشته و دانشگاهی تحصیل نمایید که معتبر اعلام‌شده است. به‌عنوان‌مثال، برخی از مشاغل نیاز دارند که شما یک مدرک معتبر با تأییدیه انجمن روانشناسی، اخذ کرده باشید. چهارم اینکه، به نفع شما است که به‌عنوان یک روانشناس ورزشی توسط انجمن روانشناسی ورزشی کاربردی (AASP) تائید شده باشید. پنجم اینکه، اگر شما یک دوره آموزشی مشاوره و یا بالینی را طی می‌کنید، مطمئناً گواهی یا مدرکی دال برگذراندن دوره دریافت کنید. شما باید الزامات آموزش‌وپرورش کشور خود را برآورده کنید و یک امتحان جامع هم پشت سر بگذارید. اخذ مدارک و مجوزها بسیار مهم است، نه‌تنها شما را قادر به کار با دیگران می‌کند و احتمال موفقیت شما را در اخذ موقعیت‌های مختلف شغلی افزایش می‌دهد، بلکه این امکان را به شما می‌دهد که خود را به‌صورت قانونی یک روانشناس بنامید، چراکه بدون اخذ مدارک و مجوزها چنین حقی نخواهید داشت.
پس از دریافت مدرک لیسانس خود، خواهید دید که جایگاه‌های شغلی زیادی برای شما وجود دارد. یکی از این جایگاه‌های شغلی می‌تواند عضویت در هیئت‌علمی در دانشگاه و آموزش و تحقیق درزمینهٔ موردعلاقه شما باشد. شما می‌توانید در یک بیمارستان، مرکز توان‌بخشی فیزیکی یا باشگاه ورزشی کارکنید. امکان همکاری با ارتش وجود دارد، چراکه می‌توانید نگرانی آن‌ها از بابت این موضوع که نیروهای نظامی برای مبارزه آمادگی ندارند، را از بین ببرید. درنهایت، شما ممکن است تصمیم بگیرید که مرکز خود را تأسیس کنید، جایی که می‌توانید با ورزشکاران و یا تیم‌های ورزشی کارکنید. مرکز خصوصی حتی ممکن است منجر به همکاری شما با افرادی شود که به‌طورمعمول و روتین ورزشکار به‌حساب نمی‌آیند. به‌عنوان‌مثال رقاصان یا حتی افرادی که در دنیای کسب‌وکار فعالیت می‌کنند که ممکن است با مشاغل پرفشار و پراسترس سروکار داشته باشند.
امیدوارم این اطلاعات به شما کمک کند تا به یکی دیگر از گزینه‌های شغلی مربوط به روانشناسی فکر کنید.
با آرزوی موفقیت.
تالیف:
تن‌ورز (اقتباس از مقاله‌ای از سایت psychologytoday.com)
در صورت استفاده از این مقاله، نام و آدرس تن‌ورز را به عنوان منبع ذکر کنید.
