نوشیدن مایعات به همراه وعده‌‌غذایی: خوب یا بد؟

مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب: 5 دقیقه 

برخی افراد بر این باور هستند که خوردن نوشیدنی‌‌ها در کنار وعده‌‌های غذایی باعث دشواری هضم می‌‌شود. برخی دیگر نیز مدعی هستند که نوشیدنی‌‌ها منجر به تجمع سموم گردیده و بیماری‌‌های مختلفی ایجاد می‌‌کنند.

اما آیا نوشیدن یک لیوان آب در کنار وعده‌‌های غذایی تأثیری منفی دارد؟ آیا این نیز همانند بسیاری از شایعات موجود در مورد تغذیه و تناسب‌‌اندام، یک باور نادرست است؟ در اینجا به بررسی تأثیر مایعات بر هضم و سلامت می‌‌پردازیم.

اصول گوارش سالم

به‌منظور درک تأثیر نامطلوب آب بر گوارش، ضروری است ابتدا به بررسی فرایند گوارش بپردازیم.

گوارش در دهان و هم‌زمان با جویدن غذا آغاز می‌‌شود. جویدن منجر به افزایش ترشح بزاق توسط غدد بزاقی گردیده و آنزیم‌‌های موجود در بزاق در تجزیه غذا تأثیر دارد.

بزاق به نرمی غذا کمک کرده و درنتیجه غذا می‌‌تواند به‌راحتی از حلق عبور کرده و به معده منتقل شود.

بعد از رسیدن به معده، غذا با اسید معده ترکیب‌شده و مجدداً تجزیه‌شده و به مایعی به نام چیما تبدیل می‌‌شود. چیما نیز به سمت روده کوچک منتقل می‌‌شود.

در روده کوچک، چیما با آنزیم‌‌های گوارشی ترشح‌‌شده از پانکراس و صفرای ترشح‌‌شده از کبد ترکیب می‌‌شود. چیما مجدداً تجزیه‌شده و مواد مغذی برای ورود به جریان خون آماده می‌‌شوند.

بسیاری از مواد مغذی موجود در طی حرکت چیما در روده کوچک جذب می‌‌شوند. فقط بخش اندکی از مواد مغذی بعد از رسیدن به روده بزرگ جذب می‌‌شوند.

بعد از ورود به جریان خون، مواد مغذی به بخش‌‌های مختلف بدن ارسال می‌‌شوند. هضم زمانی به پایان می‌‌رسد که بازمانده مواد غذایی از روده بزرگ عبور کرده و از طریق رکتوم دفع می‌‌شوند. بسته به نوع مواد غذایی دریافتی، این فرایند به 24 الی 72 ساعت زمان نیاز دارد. (1)

نتیجه نهایی

غذا در دهان با بزاق و در معده با اسید معده ترکیب می‌‌شود. بعد از انتقال به روده کوچک، صفرا و سایر آنزیم‌‌ها منجر به تجزیه مواد گردیده و آن‌ها را برای جذب در جریان خون آماده می‌‌کنند.

آیا مایعات باعث مشکلات گوارشی می‌‌شوند؟

هیچ‌‌ تردیدی در مورد فواید نوشیدن مایعات در طول روز وجود ندارد. بااین‌حال، برخی افراد بر این باور هستند که زمان‌بندی نوشیدن مایعات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و نوشیدن آب در حین وعده‌‌های غذایی برای هضم مضر است.

الکل و نوشیدنی‌های اسیدی تأثیری منفی بر بزاق دارند

برخی افراد بر این باور هستند که نوشیدن الکل و نوشیدنی‌های اسیدی منجر به خشک شدن بزاق گردیده و درنتیجه هضم غذا را دشوار می‌‌کنند. این موضوع تا حدودی صحت دارد. الکل منجر به کاهش 10-15 درصدی بزاق می‌‌شود. (2، 3، 4)

اما این موضوع در مورد مشروبات الکلی سنگین صادق است و غلظت پایین الکل در آبجو و شراب تأثیری بر بزاق ندارد. (5) در مورد نوشیدنی‌های اسیدی نیز باید به این موضوع اشاره نمود که نوشیدنی‌های اسیدی ترشح بزاق را افزایش می‌‌دهند. بنابراین، هیچ‌گونه شواهد علمی مبنی بر تأثیر منفی نوشیدنی‌های اسیدی بر هضم و جذب مواد مغذی وجود ندارد.

آب، اسید معده و آنزیم‌‌های گوارشی

بسیاری از افراد بر این باورند که نوشیدن آب منجر به رقیق شدن اسید معده و آنزیم‌‌های گوارشی می‌‌گردد و این امر هضم مواد غذایی را با مشکل مواجه می‌‌کند.

این بدین معناست که سیستم گوارشی قادر به هضم کامل مواد غذایی نیست و این فرضیه نیز توسط مطالعات علمی رد شده است. (6)

مایعات و سرعت هضم

یکی دیگر از باورها درزمینهٔ نوشیدن مایعات در حین وعده‌‌های غذایی این است که مایعات منجر به‌سرعت خروج مواد غذایی از معده می‌‌شوند. بنابراین، مواد غذایی برای مدت کوتاهی با اسید معده و آنزیم‌‌های گوارشی در تعامل بوده و درنتیجه فرایند هضم با مشکل مواجه می‌‌شود. اگرچه این ادعا منطقی به نظر می‌‌رسد، اما هیچ تحقیق علمی برای اثبات آن وجود ندارد. مطالعه‌‌ای به بررسی سرعت تخلیه معده پرداخت و بدین نتیجه رسید که اگرچه مایعات با سرعت بیشتری از سیستم گوارش عبور می‌‌کنند، اما تأثیری بر سرعت عبور مواد جامد ندارند. (7)

نتیجه نهایی

نوشیدن مایعات اعم از آب، الکل یا نوشیدنی‌های اسیدی تأثیری منفی بر هضم ندارد.

در برخی موارد مایعات می‌‌توانند گوارش را بهبود بخشند

• مایعات به تجزیه تکه‌‌های بزرگ غذا کمک کرده و درنتیجه به عبور آن‌ها از مری و ورود به معده کمک می‌‌کنند.
• مایعات نه‌تنها باعث حرکت روان‌‌تر مواد غذایی می‌‌شوند، بلکه مانع از نفخ و یبوست می‌‌شوند.
• علاوه بر این، معده شما به همراه اسید معده و آنزیم‌‌های گوارشی، آب نیز ترشح می‌‌کند.
• آب برای تقویت این آنزیم‌‌ها ضروری است.

نتیجه نهایی:

درصورتی‌که آب در حین یا قبل از وعده‌‌های غذایی مصرف شود، تأثیرات متعددی در فرایند گوارش ایجاد خواهد کرد.

آب ممکن است اشتها و جذب کالری را کاهش دهد

نوشیدن آب به همراه وعده‌‌های غذایی منجر به توقف شده و درنتیجه بدن شما می‌‌تواند پیام‌‌های سیری و گرسنگی را به مغز ارسال کند. این امر مانع از پرخوری گردیده و می‌‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند.

یک مطالعه 12 هفتگی نشان می‌‌دهد که افرادی که قبل از هر وعده‌‌غذایی 500 میلی‌‌لیتر آب مصرف کردند، در حدود 2 کیلوگرم وزن کمتری در مقایسه با گروه شاهد داشتند. (8)

بررسی‌‌ها نشان می‌‌دهند نوشیدن آب می‌‌تواند متابولیسم را به ازای هر 500 میلی‌‌لیتر به میزان 24 کالری افزایش دهد. (9، 10)

گرم بودن آب و نزدیکی آن به درجه حرارت بدن منجر به کاهش کالری‌‌های سوزانده شده می‌‌شود. این بدین دلیل است که بعد از نوشیدن آب سرد، بدن برای گرم کردن آن انرژی مصرف می‌‌کند و این امر منجر به سوزانده شدن کالری می‌‌گردد. (9)

بااین‌حال، مشاهدات نشان می‌‌دهند که تأثیرات آب بر متابولیسم بسیار چشمگیر نبوده و تأثیرات در بهترین شرایط بسیار ناچیز هستند. (11، 12)

شایان‌ذکر است که این موارد صرفاً در مورد آب صادق هستند. در یک مطالعه، مجموع کالری دریافتی افرادی که نوشیدنی‌های قندی، شیر یا آبمیوه به همراه وعده‌‌های غذایی مصرف کرده‌‌ بودند، در حدود 8 الی 15 درصد بیشتر بود. (13)

نتیجه نهایی

نوشیدن آب به همراه وعده‌‌های غذایی ممکن است به تنظیم اشتها کمک کرده و مانع از پرخوری گردیده و کاهش وزن را افزایش دهد. این امر در مورد نوشیدنی‌های حاوی کالری صدق نمی‌‌کند.

برخی افراد نباید به همراه وعده‌‌های غذایی آب مصرف کنند

نوشیدن آب به همراه وعده‌‌های غذایی برای بسیاری از افراد تأثیر نامطلوبی ندارد. این در حالی است که اگر از بیماری‌‌ GERD (رفلاکس معده) رنج می‌‌برید، نباید به همراه وعده‌‌های غذایی مایعات بنوشید.

این بدین دلیل است که مایعات حجم مواد موجود در معده را افزایش می‌‌دهند و از این طریق فشار معده بیشتر می‌‌شود. این امر منجر به بروز رفلاکس اسید معده می‌‌گردد. (14)

نتیجه نهایی

اگر از GERD رنج می‌‌برید، محدودیت نوشیدن مایعات در حین وعده‌‌های غذایی می‌‌تواند علائم رفلاکس معده را کاهش دهد.

همه موارد به سلیقه فردی شما بستگی دارد

در تصمیم برای نوشیدن مایعات به همراه وعده‌‌های غذایی، به احساس خود رجوع کنید. اگر نوشیدن مایعات حین وعده‌‌های غذایی منجر به بروز مشکلاتی نظیر نفخ یا رفلاکس معده می‌‌گردد، سعی کنید نوشیدن مایعات را به قبل یا بین وعده‌‌های غذایی محدود نمایید. در غیر این صورت، می‌‌توانید با خیال راحت از نوشیدن مایعات موردعلاقه در حین وعده‌‌های غذایی لذت ببرید.

از سوی دیگر، نوشیدنی‌‌هایی که دقیقاً قبل از وعده‌‌های غذایی یا در حین وعده‌‌های غذایی مصرف می‌‌شوند، می‌‌توانند هضم را بهبود بخشیده و منجر به هیدراسیون و سیری شوند.

اما به خاطر داشته باشید که آب بهترین نوشیدنی است.

تالیف:

تن‌ورز (اقتباس از مقاله‌ای از سایت healthline.com)